Klukka ølløv i Oslogryta

”Da møtest oss i mårrå klukka ølløv,” seier ho avsluttande på informasjonsmøtet og ser utover salen med nye norskstudentar. Det er i Oslo for eksempel i 1982. Ho ser rådville ansikt. ”Klukka ølløv,” seier ho smilande og tydeleg ein gong til. Studentane ser langt frå opplyste ut. ”Klukk, klukk,” tenkjer dei kanskje. ”Mø,” tenkjer dei radt. ”Klukka ølløv – når trur døkk at det er? Trur døkk kanskje at det er klukka tolv?” seier ho og kjenner at ho er litt slem. Og det endatil med vilje.
Ho har ei djup glede av å vera sta og gudbrandsdøl og halde fast på barndommen sin og seia det ordet som ho alltid har sagt heime og på setra og saman med leikekameratane, stå der i eit høgskolerom og seia det. Eg står på mitt, står på mitt, står på mitt eige.
Ho veit at ho også gjer det for å vise at dei òg kan få lov til å stå på sitt, og ho er trygg på dette, og på at det er ein del av norskundervisninga å gjera det.
Ho har alltid sagt ”ølløv”. Alle seier ”klukka ølløv” oppi dalen. Nå pratar vesleguten om ” den raue kukka”.
Ho har barndommen på tunga. Blir ho aldri ferdig med barndommen? Ho kan vel bite han i seg? Men ein skal bli som barn att for å koma inn i Guds rike. Ho liker å vera i språklege rike. Forresten er ho ikkje ordentleg gudbrandsdøl. Det skal ho ikkje skryte på seg.
Nå gir ho blandingsspråket sitt eit kyss. Eigentleg tenkjer ho tungekyss, men det får da vera måte på. Ho kjem på Ivar Eskeland, som kjælte så med sitt eige språk. Han høyrdest ut til å elske kvart ord han sa. Det var litt ekkelt.
Er eg heime her i gryta? Eg er vel heime på tunga mi. Tunga mi er like bra som tunga di. Eg liker raudost på tunga. Eigentleg har ho aldri sagt ”raudost”, enda ho er gudbrandsdøl liksom. Det sitt ein liten totning på tunga mi. Ok, ok, du kan få vera der. Vil du snakke litt med gudbrandsdølen like ved sida av? Mamma og pappa er på tunga, og det blir ei salig blanding av morsmål og farsmål og tungemål.
Det er godt å ha språk. Eg er ikkje mållaus. Ein gong var eg utan språk. Og rundt omkring var det språk. Ein gong blir eg utan språk. Eller er det språk i himmelen og der omkring? Tanta mi på 93 har framleis språk, men så lite at det nærmast blir poesi. ”Ælle ær fræmene her,” seier ho på sjukeheimen i Gudbrandsdalen og er totning til det siste.
”Oss møtest i mårrå klukka ølløv,” seier høgskolelektoren i 1982. Er det berre eg som er gudbrandsdøl i denne salen? Er eg heilt åleine? Helst skal ein vera frå Oslo. Ho blottlegg språket sitt, stiller det ut. Ho gir dei språket sitt utan atterhald og er glad til. Nå veit dei mye om henne. Ho gøymer neimen ikkje bort barndommen og leikekameratane og garden og dalen og setra bak språket.
”Språket skal være gjennomsiktig,” seier Finn-Erik Vinje til studentane i Volda i 1973. Ein skal ikkje legge merke til språket, berre det som er inni!
Klokka ringer elleve, og keiseren står på sitt høyeste slott.
Og kvar dag klukka ølløv står sola over Dugurdsnebben. I æille år. Og her står ho i ein høgskolesal, kanskje i 1982. Her står ho og kan både det eine og det andre. Åleine på sitt? Ho tenkjer på alle dialektane studentane i dette rommet sitt inne med.
Og: Du hilste på fler enn meg, skjønt du i skyndingen så det ei. Rundt henne er Turid og Torhild, raud som ein brann, og Øystein og Hallvard: ”Fram for dialektane!”, og det er 1974 kanskje. Og rundt henne er også far hennar og bestefar og Ivar Aasen.
”Klukka æ tolv,” seier ho. Og ho bur bra i den sorte gryte, og det er 2009, og ho har det veldig hyggeleg, for ikkje å seia kæilltokka tyle.

(Sjå bloggen frå 7.5.10 om skriving i vilden sky.)

Denne teksta er seinare trykt i Øyeblikk og tilbakeblikk – høgskolefolk erindrer. Oslo: Høgskolen i Oslo 2010 ISBN 978-82-579-4733-0. s. 11-12