Siri Hustvedt om fiksjon og drøm

Fiksjon er temmeleg likt drøm, seier den norskætta forfattaren frå Minnesota i eit intervju i «Bok i P2» torsdag 20. januar kl. 17.03. Intervjuet ligg også ute på Internett: http://www.nrk.no/nyheter/kultur/litteratur/1.7469458. Hustvedt har norsk mor (frå Mandal) og norsk farfar og svært nært forhold til norsk språk og kultur. Ho har doktorgrad i litteratur og har gitt ut fire romanar, dessutan essay og dikt. Ho bur nå i New York.

Det eg ønskjer i arbeidet mitt, er ei emosjonell sanning, sjølv om handlingane til personane er fullstendig er fiktive. På den måten er det som å drømme, seier Hustvedt.

Siri Hustvedt har prøvd skriving med psykiatriske pasientar. Å skrive fikserer tankane; det er ikkje som å snakke, der tankane fordampar i luft, seier ho.

I mai er ho invitert av Freud Foundation til å halde det årlege Freud-føredraget i Wien. Ho kjem til å ta for seg sambandet mellom narrativ kunst og drøm, og ho poengterer det ubevisste i skapingsprosessen.

Russisk drøm frå Sverige

Ei kvinne skriv:

Det jag inte förstår är hur man kan kunna och veta saker som man inte vet och kan. I drömmen alltså. Igår drömde jag att jag var ryss, bodde i Moskva, hade familj och tre barn. Allt var mycket verkligt, lägenheten mycket detaljerad och jag följde mina «barn» till skolan, min «man» var kärnkraftstekniker och talade oavbrutet om detta. Jag talade ryska flytande och umgicks med andra ryska fruar i hyreshuset.

Kvinna synest drømmen er underleg og er litt forskrekka. Eg seier til henne:

Dette var da ein innhaldsrik drøm å få! Så heldig du er!

Hugsar du noko av det russiske språket nå etterpå???!!! Elles er det vel ikkje meir mirakuløst å kunna russisk enn å kunna flyge som ein fugl i lufta, som folk av og til driv på med i drømmar. Eller eg kan snu på det og seia at eg synest både drøm og verkelegheit og hjernen og alt er mirakuløst. Dertil: Drømmar viser ofte samanhengar og innheld innsikt som ein ikkje har eller veit at ein har, på førehand. Det er noko av det fantastiske med drømmar og med å befatte seg med drømmar.

Når det gjeld den russiske drømmen din, kjem eg på to ting du kan prøve:

Gå inn i drømmen att, og kjenn på livet ditt i Moskva. Korleis liker du det? Kva gjer mest inntrykk på deg? Kva er det som skil det frå det livet du elles lever? Kva er mest ulikt? Eller er det noko som på ein eller annan måte likevel liknar det livet du har? Du kunne f eks sjå spesifikt på interiøret som du visst hugsar i detalj: Korleis er det (u)likt dei romma du vanlegvis har rundt deg? Og denne mannen: Er han (u)lik menn du har nær deg? Korleis er det å ha tre barn? Kan dette «russiske» livet kaste lys over det vanlege livet ditt, kanskje noko du vil ha vekk, eller noko du kan elske enda meir, eller noko du lengtar etter? Som du forstår, famlar eg meg prøvande fram her, for eg veit jo ikkje noko om livet ditt og om lengselen din.

Noko anna du kan leike deg med, er å lære deg nokre setningar på russisk, kanskje noko av det du sa eller ikkje sa til mannen din i drømmen. Så kunne du seia desse setningane høgt med ymse tonefall og styrke. Korleis kjennest det? Er det noko som blir annleis eller tydelegare enn når du bruker svensk? Kjem andre sider av deg fram?

Nå får eg enda fleire idear, men ein skal ikkje drukne svenske damer i idear heller. Vi får sjå, kva ho seier til dette. Kanskje ho melder noko til bloggen… Kanskje ho tek ein tur til Moskva…

Drømmer er alltid sanne

Ola Winsvold kommenterer etter lesing av Södergran-diktet ”En önskan”:

«En assosiasjon til et dikt du har plassert i sidekolonnen, Karin Boyes «önskan» (midterste verset):

Om av det långa livet

en enda dag var kvar,

då sökte jag det vackraste

som jordelivet har.

Det vackraste på jorden

är bare redlighet,

men det gör ensamt liv til liv

och verklighet.

Min kommentar: Drømmer er redelige, sanne, alltid sanne. De er viktige. Drømmedramaturgen lyver aldri. Men du må samtale med drømmen for å forstå den rett. Etter at du har våknet, men før den er glemt. Drømmen lever utenfor tiden og kan besøkes når som helst. Drømmespråket er litt annerledes enn det du lærer på skolen. Men snakk med symbolene i drømmen. De ønsker å bli forstått og vil deg sterk. Drømmedramaturgen vil deg vel. Drømmer er virkelige. Virkeligere enn det meste vi regner som virkelig virkelig.»

«En drømmer er ute»

Så måtte eg koma på visa der «En drømmer er ute med dreggen – og ror.» Og der elva går stilt. Og språket er i alt muleg: «Det kvisker i nord, det svarar i sør». Nå får eg lyst til å sitere alt, men det skal eg jo ikkje. (Frå «Go natt da» av Einar Skjæraasen. I: Og alle mine viser -, Oslo, Asch. 1956)