Elias Khoury med drømmeroman

«Libanesiske Elias Khouri er norgesaktuell med romanen Som om hun sover. Den handler om Milia, som er født inn i en kristen familie i Beirut. Hun ønsker å tenke og tolke seg frem til sin egen kulturelle identitet, og gjør dette best mens hun sover. Hun drømmer om dagen og om natten. Hele hennes liv flettes sammen til et slags minnenes teater, der episoder, roller og identiteter plutselig kan vendes opp ned.» (Frå programmet til Litteraturhuset)

Drømmen blandar saman fortid, nåtid og framtid og er i slekt med poesien, sa Elias Khoury på Litteraturhuset i går i samtale med Åsne Seierstad.

http://www.aschehoug.no/litteratur/romanernoveller/katalog?productId=46997683

Slange ut av katt

Ei kvinne sender meg dette:

”Her kommer en drøm fra Italia, tilhørende en herremann med navn […].

Drømmen er som følger: 

Han drømte at han lå på sengen med katten sin, og så plutselig at det kom en slange ut av katten. I drømmen var katten rød og hvit, dette er en snill katt som han har et veldig fint forhold til. Slangen, en liten en, forsvant under sengen og ble borte. 

Hva tror du det kan være?”

Eg prøver meg forsiktig og legg opp til ein prosess som innsendaren kan prøve på mannen om han vil:

Her er det ein stille person, ein person i ro, ikkje handlande. Han er i stille samvær. Han relaterer seg til noko(n) han har eit godt forhold til, til noko levande. Eller: Det er ein relasjon mellom noko levande og han, noko han kjenner godt, eller trur han kjenner godt. Dette vanlege trår fram i ei uvanleg framtoning? Stemmer denne analysen for drømmaren? Treffer det han?

Er han forresten forundra over at katten er raud og kvit, eller berre er det slik?

Kva er det som er kvitt i livet ditt? ville eg spurt han om. Og kva er det som er raudt? Altså ikkje generelt om raudt og kvitt.

(Eg f.eks. kjem straks på Snøkvit og Rosenraud, snø og blod, laken, kvite ark, raude roser i kinna, drap, død, raudne, skam, liljer – her hulter til bulter om begge fargane. Nemn ikkje dette for drømmaren i utgangspunktet! Ikkje invader han med andre sine betydningar!)

Kva er forskjellen på det eine og det andre? Likskap? Korleis er det eine og det andre saman? Likskap innafor det kvite og innafor det raude?

(For meg vart det tanke- og kjenslevekkande at snø, laken, kvite ark og liljer vart knytte saman. Her vart det noko fint og uskyldig og ubrukt – som eg får lyst til å bruke: gå på ski, sova, skrive. Dessutan fekk eg ein tanke om å kvile i skrivinga, eller også lidenskapleg skriving kjem eg nå på. Dei raude assosiasjonane forskrekka meg litt – uff, det er visst ikkje så enkelt, f.eks. ikkje så enkelt å skrive, kva må eg ta livet av? Raudt og kvitt er sterkt og fint saman også.)

Så skjer det noko uventa i drømmen. Det kan skje noko uventa når ein er heilt stille. Alt er ikkje som ein trur. Det kjende kan innehalde noko overraskande. Det kjende kan vera meir samansett enn ein visste om. Noko skjult kan koma fram. Treffer denne kommentaren drømmaren? Eller er eg på villspor?

Korleis reagerer mannen på at denne slangen kjem ut? Kjensler? Godt eller vondt? Kva gjer mannen i drømmen? Kan han fortelja meir om slangen? Kva slags erfaring og førestellingar har han om slangar? Kan han svara fort utan å tenkje seg om på dette: Kva er likskapen mellom ein katt og ein slange? Kva er forskjellen? Han kan godt sjå for seg katten og slangen i drømmen.

(Eg: Kattar og slange er mjuke og levande, dei hører til i naturen, dei kan vera ganske kjappe, men stille også, begge kan drepa. Umiddelbart synest eg at katten er meir heimsleg, at slangen er farlegare. ”Katten er mitt søskenbarn.” Slangen kan forgifte meg – huff.)

Kan samtalen så langt seia han noko om kva denne drømmen handlar om? Kva er det i livet denne mannen har eit roleg, godt og levande forhold til i tillegg til katten? Kan assosiasjonane så langt kaste lys over noko av det?

Dette skjulte i det levande viser seg berre ei kort stund i drømmen, så skjuler det seg att og blir borte. Er det noko som går tapt? Er det ok at katten nå er utan slange? Kvar blir det av denne slangen? Kva gjer han der han nå er? Kanskje mannen kan svara fort på dette… Korleis kjennest denne situasjonen, altså at slangen nå er der han er, eller at mannen ikkje veit kvar han er?

Eventuelt kan han prøve seg på ein dialog med slangen. Du som har vidareformidla denne drømmen, kan også be han tenkje seg at han er slangen, kjenne på korleis det er, og fortelja om det. Du kan jo stille han nokre spørsmål som han kan svara på medan han ”er” slangen. Best å svara fort. Skriv eventuelt kjapt ned. Eller han kan svara på eit ark. F.eks.:

Korleis var det for deg, slange, inni katten?

Kva tenkjer du om katten?

Kva synest du om fargane på katten?

Korleis var det å koma ut?

Kva har du lyst til å gjera nå?

Korleis blir det da?

Kva vil du, slange, fortelja han som har drømt dette?

Er det noko du, slange, kan lære han?

Svara kan bli som ei tekst, som kan lesast i samanheng. Drømmaren eller innsendaren kan lesa det høgt. Korleis er det å lesa eller høre det?

Og så er eg frykteleg nysgjerrig på kva det eventuelt vart ut av dette, og eg kan gjerne kommentere vidare.

Erling Kittelsen: Et døgn over Le

Det kom ei 30 år gammal bok i hendene mine seint i går kveld: Et døgn over Le av Erling Kittelsen.

Eg få lyst til å drømmenippe.

Her les eg om å nå kvarandre ”med spissen av enkelte drømmesetninger”, svømme ”ut og inn av hverandres drømmer omtrent som fisk mellom to havnebasseng”, om Jara ”som skalv i drømme nær en fosskant”, om ”tordendrøm”, å ligge i ”en ferskenlys søvn”, om ”skremmende drømmesagn”, å sitta ”på kanten av/ søvngalleriet – med utsikt/ til glitrende elvebunn”, om ”en lang klam/ frakkedrøm med eggende/ glostifter til”, om Jara ”som drømte en tynn drøm/ klar mot huden på en vond hæl”, om terna som ”forvåknet seg”, om Veslebror som ”satt der taus i slåbrok,/ han hadde hatt store drømmesyner”, om Dyke som ”drømte om fargene i Jaras/ belte og sov litt til”, om Jara som ”drømte om gråtonen” i Dykes/ frakk og sov litt til, om Dyke og Jara som står ”opp som klippet ut for/ hverandre med søvn hengende/ i ømme skuldre”.

Og da har eg berre nippa ørlite grann til spissen av somme setningar i alt dette, og eg seier ikkje meir.

«SØVNENS ENGLER»

  

Det har visst vori lite med englar i denne bloggen. 

 

Eg bøter på englemangelen med dette fredelege diktet, nå når natta nærmar seg.

 

Vel bekomme! Og god natt, god natt!

    

    Bjørnstjerne Bjørnson
    SØVNENS ENGLER

    

        Da barnet sov in
        med hånd under kind,
        kom englerne til
        med latter og spil.
Da barnet, det vågned, stod moderen over:
Du smiler så vakert, du små, når du sover. 

  
        Dets mor gik til Gud,
        og barnet kom ud;
        det sovnede in
        med tårer på kind;
men hørte straks latter og moder-ord ømme;
ti englerne fulgte med barnlige drømme.

   

        Snart blev det så stort,
        at tåren frøs bort,
        det sovnede in
        med tanker i sinn;
men englerne veg ej; de svævede over,
tog tanken og hvisked: «Hav fred, mens du sover!»

 

(Digte og Sange)

  

Leiter du etter dikt om det og det eller med den eller den tittelen? Du kan prøve i Diktbasen:  http://www.dagbladet.no/docarc/index.php?a=1&dt=2

Septemberoktobersau

Eg fekk berre så frykteleg lyst til å legge ut eit sauebilde. Har eg nokon rimeleg grunn? Sauer og søvn hører jo saman, og bildet vart nokså nattaktig.

Eigentleg står dette sommargamle lammet ved Svislåaelva i Ringebu kl. 10.43 om formiddagen i solskinet, og det er søndag og 19. september.

Kvar er lammet nå? Det veit vi ikkje. Mye fårikål er kokt sidan da. I dag er det måndag og 11. oktober, og da vart lammet akkurat slik som bildet viser. Det er eit bildelam, lamibilde. 

Og får du ikkje sova i kveld, så kan du telja denne sauen. Når du teller dine venner, glem da ei å telle meg.

Dessutan har vi nettopp hørt om ein sau som vart levande i løpet av drømmen. Slik kan det også gå. Nå kom eg på slangen i huset. Kvar er slangen?

Fleire dyr i bloggen?

Eg vart så oppliva av denne godarta bjørnen som kom inn i drømmen min at eg begynte å tenkje på fleire dyr. Frå før har vi elefantar og ei løve i bloggen, ei geit og ein prinsete frosk. Er det ikkje fleire? 

Ikkje mange sauer. Det må eg rette på, for sauer er det både høgt og lågt. Schrødingers katt får vel ikkje reknast med? Kanskje kan ei voggevise lokke fram nokre fleire dyr ? Betre tidleg enn aldri:

God natt, god natt, no er det tid                                                           for alle små å drøyme.                                                                           Snart luskar reven fram frå hi,                                                            kvar skal seg haren gøyme? 

Det er fleire dyr i visa, både små og nokså store, eit temmeleg bråkete dyr er det der òg. Eit par generasjonar har sovna til denne songen. Kvinneleg forfattar. Svensk folketone. Kven veit?

Og kven har eit drømmedyr å by på? Du med alle elefantane f.eks., har du heilt dyrelause netter nå?

For min del lovar eg å gjera mitt beste. Eg skal tenkje ut eit høveleg dyr rett før eg sovnar. Eg skal tenkje det inn. Ok?

Vakne etter ein drøm

«Det er som kjent ofte godt å våkne fra en drøm, i hvert fall fra en ubehagelig drøm. Man våkner ikke i drømmens landskap, mellom marerittets kulisser. Rommet er stille og fritt for monstre. Man kommer til seg selv i en seng og priser seg lykkelig.

Man våkner, ser seg kanskje litt forvirret omkring, gjenkjenner omgivelsene og faller til ro. Man føler kanskje at man har unnsluppet en fare. Man kom fra den ubehagelige drømmen og til den kjedelige, men i bunn og grunn temmelig ufarlige virkeligheten. Gudskjelov!

Man er glad og takknemlig. Det var jo bare en drøm! En idiotisk drøm! Og nå ligger jeg her!

Man ser på klokken, men strekker seg.

Ja, det er herlig å våkne, trygg og varm, i en god seng, eller i hvert fall et sted der det er rimelig å falle i søvn. Man våkner der man sovnet, og husker at man la seg.

Som regel er det nettopp det man opplever, etter en drøm.

Slik var det ikke for meg denne gangen.»

Frå novella «Et par sko» i Odd W. Surén: Adgangstegn, Asch. 2007

Utsnittet er frå tidleg i novella. Les korleis det er når det er heilt annleis enn vanleg!

Finn svar på spørsmål når du søv eller syklar!

Ein operasjonssjukepleiar fortel slik, 29. mai:

”Av og til finn eg svar på spørsmål i søvne. Det er nok like før eg vaknar. Det kan gjelde jobb eller privatliv. Det treng ikkje handle om mine problem, men kan vera i alle relasjonar.

Det kan vera overheng, noe du har gått og tenkt på lenge. Og plutseleg kan du sjå løysingar: ”Jøss, at eg ikkje har tenkt på dette før! Det er slik du skal gjera det!”

Det kan vera på same måten når eg går eller syklar: Tanken går seg til.”