Framside og innside

Framsida på denne splitter nye boka er grunn nok til å legge ut eit spor:

http://oktober.no/nor/boeker/skjoennlitteratur/lyrikk_dramatikk/ti_liknande_versjonar

«Dikt som improviserer og motseier seg sjølv, dikt som syng og tvilar på sin eigen song, dikt som kommenterer si eiga tilbliving. Dikt som handlar om å bli til for seg sjølv og for andre, saman med andre og saman med seg sjølv.»

Og så ser eg fram til å halde boka i handa og opne ho og sjå kva som er der og korleis.

Etter drømmen døydde katten

Kvinna i Italia melder:

Det som skjedde like etterpå, var at katten hans døde. Denne katten var han veldig glad i. Den fineste katten han har hatt, sier han.

Selv tror han at slangen symboliserer hans egen åndelighet, og kattens. Han mener at han har kommet mer i kontakt med seg selv i det siste. Han har nok blitt såret, og nylig opplevd at noen ikke har vært som de utga seg for å være.

I drømmen ligger han bare på sengen, og gjør ingenting, bare observerer.

Tror du at drømmen handler om mer enn et forvarsel på kattens død? Kan det være noe i at han selv mener at slangen er kattens ånd som ga beskjed om at den skulle reise videre?

Ja, eg trur alltid det går an å finne mange ulike betydningar i ein drøm – som i tekster. Betydning er ikkje noko avgrensa og fastlagt, slik eg ser det. Det er berre å møte drømmen på fleire måtar og sjå kva som skjer. Som du såg, hadde eg nokre forslag til måtar å møte denne drømmen på.

For meg viser drømmen om katten og slangen bl.a. at det ikkje alltid er som ein trur, det kan vera dramatisk annleis. Noko kan vera meir komplekst enn ein visste om. Ein stille og roleg tilstand, kan dessutan plutseleg forandre seg sterkt. Dette liker eg for min del godt å tenkje på!

Det ser jo ut til at han som har drømt, er i ferd med å oppleva seg sjølv og andre meir komplekst enn før – på godt og vondt. Det er vel ein god ting å forstå korleis ting heng saman, sjå noko av korleis andre er, og korleis ein sjølv eigentleg er?

Eg seier med Veslemøy i Haugtussa (Garborg) at heller vil eg med augom sjå enn blind og dauv gjennom verdi gå og ikkje det sanne skilja. Like godt at katta kjem ut av sekken eller slangen ut av katten!

Elles stolar eg for det meste på det som ein drømmar tenkjer om drømmen sin, og om samanhengar han kjenner mellom drømmen og livet. Eg reknar det som ei innsikt eg ikkje har myndigheit til å dra i tvil. Assosiasjonane og tankane hans er jo eit faktum!

Kva tenkjer du og han om dette?

Flau og sprell levande

Og kvinna tek utfordringa på strak arm.

Flau, å jau, eg tenkjer på alle dumme ting eg har gjort, å aldri vera god nok, ikkje vera noko for min eigen del, kun for andre. 

Men eg hadde gløymt kven eg var.

Eg skammar meg over alt dette.

Eigentleg er flauheita ei skam. Skam over den eg er. 

Og draumen om alt eg ynskjer å vera.

Men så er eg jo her og no med mine draumar og skamfølelse.

For slik er jo livet for fleire enn meg. 

Ja, nytt liv av daude gror, kjenner det med all angsten og gleda det medfører, alle spørsmåla – Er eg god nok, tru? – Tør eg? – Vil eg?  

Ja, det krev mot til å vera menneske.

Kvinna har eigentleg skrivi dette i ein flytande samanheng; det er eg som har sett opp teksta med mye luft mellom. Kvifor? Eg kjende at eg ville gjera ære på teksta, gjera alt saman veldig synleg, så det kjem imot lesaren og skrivaren sjølv.

Det er ei spennande tekst på den måten at det er eit stort spenn i teksta. Her er det på den eine sida dumme gjerningar, aldri strekke til, ikkje vera noko, gløyme, det er skam, død, angst og tvil. På den andre sida er det i teksta også stor drøm, sterke ønske, fellesskap med andre, nytt liv, groing, glede, mot, vilje, vera menneske. Dessutan kallar teksta fram bilde av det som blir fornekta: å vera god, å vera for sin eigen del, å hugse kven ein er. Motsetninga til det som er i overflata av teksta, ligg under: å vera stolt og glad over å vera den ein er.

Stor dynamikk i denne teksta, sprengstoff, dynamitt?

Nå såg eg plutseleg for meg skulpturen som Ola Enstad laga, «Neve med rose»: Ei hand med ei rose sprenger seg opp av asfalten.

Og så var det drømmesauen, som heng åleine død på ein vegg, men livnar til og kjem ned og ut blant dei andre til stor fryd. Blir ikkje sauen nettopp den han skal vera?! Det er også eit fantastisk bilde! Og dette bildet er ditt, kvinne, det er inni deg, du har det i deg det er ein del av deg. Eg blir nesten misunnleg! I alle fall er det eit bilde å vera begeistra for.

Forslag til den som har drømt slik: Bruk dette bildet for det det er! Ta det fram når motløyse, angst og skam kjem! Møt skamma med ein sprell levande sau!

Hei kvinne, korleis var dette?

«små nyinger i mørket»

Eg la ut ein liten tekstbit 1. september og utfordra til detektivarbeid i det indre eller ytre. Kvar er dette henta frå? Det er slutten på eit dikt eller eit stykke ut i ein eventyrroman.

“og sov hvor som helst, i nakne rom

eller på villstrå, klint inntil

små nyinger i mørket”

Svaret er

Erling Kittelsen: TREBUENE, Asch., Oslo 1973

Diktet begynner med at «Ord fløy ut og inn», og det gjer dei jo også i denne bloggen. Velkomne inn!

Nå manglar du berre midten av diktet, innmaten så å seia. Eg tilrår varmt! Side 12, som sagt. Og så resten av eventyrromanen…

(Eg kategoriserer dette innlegget bl.a. under DRØM, og det er vel å ta seg til rette i andres ord, men i og med denne parentesen får eg mitt på det tørre!)

Lumsk is på elv

Ein mann har sendt inn denne drømmen:

Jeg skulle dra på skitur sammen med mine to søstre og to andre jenter fra bygda. De fire ville gå over elva hjemme, jeg lot være og gikk en annen vei. På den måten berga jeg livet, fordi isen brast på elva og alle jentene drukna. Jeg følte et ubehag ved å ikke ha fulgt med de andre, samtidig lurte jeg på om jeg snart skulle fortelle andre om det, de måtte jo ha funnet ut likevel hva som hadde skjedd.

Her er det samvær og individualitet, livsfare, død og liv, kommunikasjon og dilemma.

Eg har lyst til å spørja drømmaren: I kva slags retning går skituren? Kvifor går du i drømmen ein annan veg? Ein tanke eller ei kjensle bak det valet? Korleis vil det vera å fortelja det til andre? Kva for noen andre kan det dreie seg om?

Kanskje drømmaren vil svara på noe av dette. Og så kan vi gå vidare etterpå (på tynn is?)

Flyteskriving utan ferdige replikkar

Nå sitt eg her og har det ganske fornøyeleg. Eg er fornøgd med at eg kom på å bruke flyteskriving på akkurat denne drømmen. Samanhengen ser eg etterpå: Drømmen kan jo handle om å framføre det andre har bestemt. Dette er ikkje ei som skal finne på sjølv. Det stoppar heilt opp for drømme-ego (altså ”eg” i drømmen) når ho ikkje har lært seg replikkane.

Den ferdige musikken sviktar også. Her er det ikkje snakk om å la det flyte innafrå. Nå ser eg brått for meg at eg tek ein song frå scenen også, men da går det vel for vidt! Og så kjem eg på barns spontansong, der dei eigne orda berre trillar ut av dei med dei tonane som fell seg. Vedunderleg å høre på.

Flyteskriving for å finne ut av fæl drøm

Eg vil prøve meg med flyteskriving med startpunkt i det mest kritiske punktet i drømmen. Flyteskriving betyr at eg skriv jamt framover utan å stoppe, utan planlegging, utan å bekymre meg og kritisere og korrigere. Jau, eg har lov til å bekymre meg, men da kan eg skrive det inn i teksta med ein gong. Hovudgrepet er å skrive heile tida.

Eg startar:

Eg står der og kan ikkje replikkane. Ingen kan hjelpe meg. Alle ser meg. Eg gjer ikkje det eg skal. Eg er ein fiasko. Kva skal eg finne på? Her står eg utan eit ord. Kva skjer? Det er jo noe rundt meg. Kan eg seia noe i forhold til det? Er det ingen andre som seier noe? Uff, eg kjem på Luther: ”Her står eg og kan ikkje anna. Gud hjelpe meg. Amen!” Var det ikkje slik? Det blir litt for storslått. Eg er vel ingen Luther! Så pinleg! Men det er jo noe i det. Er det ikkje slik det er? Er det ikkje slik livet er? Vi står der og kan ikkje anna. Vi er nokså hjelpelause. Eller vi treng hjelp. Vi greier ikkje alt åleine. Nå kjem eg jammen på meir kristeleg, det der om å vende blikket mot fjella og spørja kvar hjelpa mi skal koma frå. Dette står skrivi på ein stein ved Bakkehaugen kirke. Og hjelpa skal koma frå den som har skapt himmelen og jorda. Det er ordna slik at hjelpa ligg i skaparverket, tenkjer eg da. Det finst hjelp å få. Denne skrivinga gjekk i ei heilt anna lei enn eg hadde tenkt. Eg er slett ikkje fornøgd med det. Kvar vart det av utgangspunktet? Jau, eg står der utan replikkar. Kanskje eg berre kan stå der ei stund. Eg kan stå der ganske roleg, og så ser vi kva som skjer. Det treng vel ikkje skje noe heile tida heller. Det blir kanskje ikkje som publikum og medspelarane hadde tenkt. Men ok da. Slik vart det.

Nå har eg lesi gjennom det. Og eg synest det skjedde mye på noen minutts skriving. Situasjonen snudde seg faktisk på ein uventa måte, enda så mye trening eg har både i arbeid med drøm og med flyteskriving. Fiasko-kjensla snudde seg jo ikkje akkurat til suksess, men suksess vart temmeleg unødvendig. Så her sitt eg ganske roleg og skriv og tenkjer at dette skal sanneleg ut på bloggen.